ევროპის ზოგიერთი უდიდესი ნატოს წევრი გადადის პროფესიონალური არმიების გაძლიერებაზე ნებაყოფლობითი ეროვნული სამსახურის სქემების მეშვეობით. ცივი ომის დროს ნატოს სახელმწიფოებში დიდი რაოდენობით გაწვეული ჯარები იყო, მაგრამ საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ მათი რაოდენობა შემცირდა. თუმცა, 2022 წელს რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრა უკრაინაში და იქ მიმდინარე ომი შიშს იწვევს ნატოს შესაძლო მომავალი თავდასხმის შესახებ. აქ ჩვენ განვიხილავთ, თუ როგორ ვითარდება ეს ახალი რეკრუტირების კამპანია ნატოს 30 ევროპულ წევრ სახელმწიფოს შორის, რომელთაგან ბევრს ჯერ კიდევ ჰყავს გაწვეული არმია. გაწვევა მოქმედებს ნატოს ცხრა ევროპულ სახელმწიფოში: დანია, ესტონეთი, ფინეთი, საბერძნეთი, ლატვია, ლიტვა, ნორვეგია, შვედეთი და თურქეთი. თურქეთში, რომელსაც უსაფრთხოების ალიანსში აშშ-ს შემდეგ სიდიდით მეორე სამხედრო ჰყავს, 20-დან 41 წლამდე ასაკის მამაკაცები ვალდებულნი არიან იმსახურონ სამხედრო სამსახურში ექვსიდან 12 თვემდე. ამის საპირისპიროდ, ნორვეგია ორივე სქესს იძახებს, ზოგადად 12 თვის განმავლობაში. ხორვატია გეგმავს მომავალ წელს ხელახლა შემოიღოს გაწვევა - სავალდებულო იქნება 19-დან 29 წლამდე ასაკის მამაკაცებისთვის, გაიარონ ორი თვე ძირითადი სამხედრო მომზადება. სხვა ნატოს წევრები არ იძახებენ, არამედ ჰყავთ პროფესიონალური სამხედროები. დიდ ბრიტანეთს, რომელსაც აქვს ჩვეულებრივი სამხედრო ძალა, რომელიც კონკურენციას უწევს საფრანგეთს ან გერმანიას (და არის ნატოს ერთადერთი სახელმწიფო ევროპაში საფრანგეთთან ერთად, რომელსაც აქვს ბირთვული იარაღი), ეყრდნობა პროფესიონალურ არმიას. ის უნიკალურია ნატოს წევრებს შორის არასრულწლოვანთა რეკრუტირებისთვის - 16 წლის მოზარდებს შეუძლიათ გაწევრიანება მშობლის თანხმობით. ალბანეთს, ჩეხეთს, უნგრეთს, იტალიას, ლუქსემბურგს, მონტენეგროს, ჩრდილოეთ მაკედონიას, პორტუგალიას, სლოვაკეთს, სლოვენიასა და ესპანეთს ასევე ჰყავთ პროფესიონალური სამხედროები. ისლანდიას არ ჰყავს რეგულარული სამხედრო ძალები, თუმცა მისი სანაპირო დაცვა ასრულებს ზოგიერთ თავდაცვის ამოცანას. https://ichef.bbci.co.uk/news/1536/cpsprodpb/4774/live/46d5eab0-d201-11f0-9fb5-5f3a3703a365.png მხოლოდ ამ თვეში, ბელგიის თავდაცვის სამინისტრომ 17 წლის ახალგაზრდებს გაუგზავნა წერილები, რათა მოეწვიათ ისინი მოხალისეებად დაახლოებით 2000 ევროდ თვეში. მოხალისეთა სამხედრო სამსახურის სქემა, რომელიც მომავალ წელს დაიწყება, მიზნად ისახავს არმიის რეზერვისტების რაოდენობის გაზრდას დაახლოებით 6000-დან 20000-მდე. ბელგიის მეზობელმა, ნიდერლანდებმა, 2023 წელს წამოიწყო ნებაყოფლობითი სამხედრო სამსახური, რადგან ცდილობდა გაეძლიერებინა თავისი პროფესიონალური შეიარაღებული ძალები. პოლონეთს, რომელსაც ნატოს ერთ-ერთი უდიდესი არმია ჰყავს, 2024 წელს ერთი თვის განმავლობაში ნებაყოფლობითი ძირითადი სამხედრო მომზადება ჰქონდა. წელს პრემიერ-მინისტრმა დონალდ ტუსკმა გამოაცხადა ქვეყანაში "ყველა ზრდასრული მამაკაცისთვის ფართომასშტაბიანი სამხედრო მომზადების" შემოღების გეგმები. "ჩვენ ვსაუბრობთ პოლონეთში ნახევარი მილიონიანი არმიის საჭიროებაზე, მათ შორის რეზერვისტებზე", - თქვა მან. 2020 წელს ბულგარეთმა შემოიღო ნებაყოფლობითი სამხედრო სამსახური 40 წლამდე ასაკის მოქალაქეებისთვის ექვსი თვის განმავლობაში და რუმინეთი გეგმავს შემოიღოს ოთხთვიანი ნებაყოფლობითი სამხედრო სამსახური მომავალ წელს. გერმანიამ 2011 წელს დაასრულა სავალდებულო სამხედრო სამსახური. მისმა პარლამენტმა ახლა მხარი დაუჭირა სამხედრო სამსახურის დაწესებას ნებაყოფლობით საფუძველზე. თუ უსაფრთხოების სიტუაცია გაუარესდება ან თუ ძალიან ცოტა მოხალისე გამოვა, სავალდებულო სამხედრო სამსახურის ფორმა შეიძლება განიხილებოდეს. ახალი კანონი მოითხოვს, რომ ყველა 18 წლის მამაკაცმა შეავსოს კითხვარი, რომელიც ეკითხება, სურთ თუ არა და შეუძლიათ თუ არა შეიარაღებულ ძალებში გაწევრიანება და 2027 წლის ივლისიდან გაიარონ სამედიცინო გამოკვლევა მათი ვარგისიანობის დასადგენად. თუ ომი დაიწყება, სამხედრო ძალებს შეეძლებათ გამოიყენონ კითხვარები და სამედიცინო გამოკვლევები პოტენციური რეკრუტებისთვის. კანცლერმა ფრიდრიხ მერსმა თქვა, რომ მას სურს შექმნას "ყველაზე ძლიერი ჩვეულებრივი არმია ევროპაში". გეგმა არის შეიარაღებული ძალების გაფართოება ამჟამინდელი 183,000 აქტიური პერსონალიდან 2035 წლისთვის 260,000-მდე - პლუს 200,000 რეზერვისტი. ქვეყნის დაახლოებით 90 ქალაქში სტუდენტებმა 5 დეკემბერს მონაწილეობა მიიღეს სასკოლო გაფიცვაში პროტესტის ნიშნად ამ ნაბიჯის გადადგმის წინააღმდეგ, ზოგი კი იყენებდა სლოგანს "ნუ გახდები ზარბაზნის ხორცი". გერმანიის საზოგადოებრივი აზრის ბოლო ფორზას გამოკითხვამ "სტერ" ჟურნალისთვის აჩვენა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ რესპონდენტების ნახევარზე ოდნავ მეტი მხარს უჭერდა სავალდებულო სამსახურს, წინააღმდეგობა გაიზარდა 63%-მდე 18-დან 29 წლამდე ასაკის ადამიანებში. საფრანგეთმა, რომელმაც 25 წლის წინ გააუქმა სამხედრო გაწვევა, ამჟამად ჰყავს დაახლოებით 200,000 სამხედრო პერსონალი და კიდევ 47,000 რეზერვისტი. ახალი სქემა ითვალისწინებს მოხალისეების დამატებას სტრუქტურაში. ახალგაზრდა მამაკაცებსა და ქალებს მოიწვევენ 10 თვის განმავლობაში ანაზღაურებადი სამხედრო სამსახურისთვის. ეს ახალი "ეროვნული სამსახური" ეტაპობრივად დაინერგება მომავალი ზაფხულიდან, ძირითადად 18 და 19 წლის მოზარდებისთვის, რომლებიც მიიღებენ მინიმუმ 800 ევროს (700 ფუნტს) თვეში. თავდაპირველად, რიცხვები შემოიფარგლება 3000-ით მომავალ წელს, მაგრამ ეს უნდა გაიზარდოს 50,000-მდე 2035 წლისთვის. "საფრთხის თავიდან აცილების ერთადერთი გზა არის მისითვის მომზადება", - თქვა პრეზიდენტმა ემანუელ მაკრონმა გეგმის გამოცხადებისას. "ჩვენ უნდა მოვახდინოთ მობილიზება, მობილიზება ერის დასაცავად, მზადყოფნისთვის და პატივისცემისთვის". გამოკითხვები ვარაუდობენ, რომ საზოგადოების დიდი უმრავლესობა მხარს უჭერს ნებაყოფლობით სამხედრო სამსახურს. ელაბეს გამოკითხვამ აჩვენა, რომ 73% მხარს უჭერდა ამ ზომას. ახალგაზრდები - 25-34 წლის - ყველაზე ნაკლებად უჭერდნენ მხარს, მაგრამ ამ ასაკობრივ ჯგუფშიც კი უმრავლესობა 60%-ს შეადგენდა. ევროპის სხვა სახელმწიფოები სხვადასხვა მიდგომებს იყენებენ თავიანთი სამხედროების დაკომპლექტებისთვის. ევროკავშირის იმ სახელმწიფოებს შორის, რომლებიც არ არიან ნატოს წევრები: შვეიცარიაში, არაევროკავშირის ქვეყანაში, 18-დან 30 წლამდე ასაკის მოქალაქეებს მოეთხოვებათ იმსახურონ ჯარში, ან შეუერთდნენ სამოქალაქო დაცვას ან ალტერნატიულ სამოქალაქო სამსახურს. გასულ კვირას, შვეიცარიელმა ამომრჩევლებმა ფართოდ უარყვეს წინადადება, გაეფართოებინათ ეროვნული სამსახური - სამხედრო, სამოქალაქო დაცვის გუნდებში ან სხვა ფორმებში - ქალებამდე.
