ანტარქტიდაზე ოზონის ხვრელი წელს ყველაზე პატარა და ხანმოკლე იყო 2019 წლის შემდეგ, ევროპის კოსმოსური მეცნიერების თქმით, რომლებმაც ამ აღმოჩენას უწოდეს "დამამშვიდებელი ნიშანი" ფენის აღდგენის შესახებ.
პლანეტის "მზისგან დამცავი კრემის" სახელწოდებით ცნობილი წლიური უფსკრული სამხრეთ ნახევარსფეროში სექტემბერში 21 მილიონი კვადრატული კილომეტრის მაქსიმალურ ფართობს მიაღწია - 2023 წლის 26 მილიონ კვადრატულ კილომეტრზე ნაკლები - და ზომაში შემცირდა, სანამ ორშაბათს ადრე არ დაიხურა, კოპერნიკის ატმოსფეროს მონიტორინგის სამსახურის (Cams) მონაცემები აჩვენებს.
ეს აღნიშნავს მეორე წელს ზედიზედ ოზონის ხვრელებით, 2020-2023 წლებში უფრო დიდი და ხანგრძლივი ხვრელების სერიის შემდეგ.
"ამ წლის ოზონის ხვრელის უფრო ადრეული დახურვა და შედარებით მცირე ზომა დამამშვიდებელი ნიშანია", - თქვა ლორან რუილმა, Cams-ის დირექტორმა. "ეს ასახავს ოზონის ფენის აღდგენის სტაბილურ წლიურ პროგრესს ოზონის დამშლელი ნივთიერებების აკრძალვის გამო."
ოზონის ფენა, სტრატოსფერული ფარი, რომელიც იცავს დედამიწაზე სიცოცხლეს ულტრაიისფერი (UV) სხივებისგან, ადამიანის დაბინძურების გამო გაცვეთილია. თუმცა, მას შემდეგ, რაც ოზონის დამშლელი ნივთიერებები 1987 წლის მონრეალის პროტოკოლით და შემდგომი შესწორებებით გაუქმდა, მან დაიწყო აღდგენა.
Nature Climate Change-ში გასულ წელს გამოქვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ქმედებებმა წარმატებით შეამცირა გამონაბოლქვი და გამოიწვია სათბურის გაზების გათბობის ეფექტების პიკი მოსალოდნელზე ხუთი წლით ადრე. მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია აფასებს, რომ აკრძალვა საშუალებას მისცემს ოზონის ფენის აღდგენას ანტარქტიდაზე, სადაც ის ყველაზე თხელია, 1980 წლის დონემდე 2066 წლისთვის.
მეცნიერები ჯერ კიდევ მუშაობენ იმის გასაგებად, თუ რატომ იყო ოზონის ხვრელები 2020-2023 წლებში ასეთი დიდი და მდგრადი. ისინი ვარაუდობენ, რომ 2022 წელს ტონგას ვულკანის, ჰუნგა ტონგას ამოფრქვევამ, რომელმაც სტრატოსფეროში ფერფლი და წყლის ორთქლი გამოყო, მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა 2023 წლის დიდ ოზონის ხვრელში.
Cams-მა განაცხადა, რომ ბოლო წლებში დიდმა ხვრელებმა აჩვენა, რომ გლობალური სტრატოსფერული ოზონის დაქვეითება შეიძლებოდა კატასტროფულ დონემდე მისულიყო დაბინძურების აკრძალვის გარეშე.
"ეს პროგრესი უნდა აღინიშნოს, როგორც დროული შეხსენება იმისა, თუ რისი მიღწევა შეიძლება, როდესაც საერთაშორისო საზოგადოება ერთად მუშაობს გლობალური გარემოსდაცვითი გამოწვევების გადასაჭრელად", - თქვა რუილმა.
სტრატოსფეროში ოზონის ნაკლებობა საშუალებას აძლევს უფრო მეტ ულტრაიისფერ გამოსხივებას მიაღწიოს დედამიწის ზედაპირს, აზიანებს მოსავალს, ზრდის კანის კიბოსა და კატარაქტის შემთხვევებს და იწვევს სხვა ზიანს ადამიანის ჯანმრთელობაზე.
გასულ კვირას, ნასამ და აშშ-ს ეროვნულმა ოკეანურმა და ატმოსფერულმა ადმინისტრაციამ 2025 წლის ოზონის ხვრელი 1992 წლის შემდეგ მეხუთე ყველაზე პატარად დაასახელეს.
პოლ ნიუმენმა, ნასას გოდარდის კოსმოსური ფრენის ცენტრში ოზონის კვლევის ჯგუფის ხელმძღვანელმა, თქვა, რომ ხვრელების ზომის ცვლილება პროგნოზების მიხედვით მიმდინარეობდა.
"ისინი უფრო გვიან ყალიბდებიან სეზონში და უფრო ადრე იშლებიან," თქვა მან. "მაგრამ ჩვენ ჯერ კიდევ დიდი გზა გვაქვს გასავლელი, სანამ ის 1980-იანი წლების დონეს დაუბრუნდება."
