ირანს აქვს შესაძლებლობა განაახლოს ურანის გამდიდრება - შესაძლო ბომბისთვის - "რამდენიმე თვეში", განაცხადა გაეროს ბირთვული მეთვალყურეობის უფროსმა.
რაფაელ გროსიმ, ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს (IAEA) ხელმძღვანელმა, თქვა, რომ აშშ-ს დარტყმებმა ირანის სამ ადგილზე გასულ შაბათ-კვირას, მძიმე, მაგრამ "არა მთლიანი" ზიანი მიაყენა, რაც ეწინააღმდეგება დონალდ ტრამპის მტკიცებას, რომ ირანის ბირთვული ობიექტები "მთლიანად განადგურდა".
"გულწრფელად რომ ვთქვათ, ვერ იტყვი, რომ ყველაფერი გაქრა და იქ არაფერია", - თქვა გროსიმ შაბათს.
ისრაელმა დაარტყა ირანის ბირთვულ და სამხედრო ობიექტებს 13 ივნისს, ამტკიცებდა, რომ ირანი ბირთვული იარაღის აშენებას უახლოვდებოდა. მოგვიანებით აშშ შეუერთდა დარტყმებს, ბომბები ჩამოაგდო ირანის სამ ბირთვულ ობიექტზე: ფორდო, ნატანზი და ისფაჰანი.
მას შემდეგ, ზიანი გაურკვეველი იყო.
შაბათს გროსიმ განუცხადა CBS News-ს, BBC-ის აშშ-ს მედია პარტნიორს, რომ თეირანს შეეძლო "რამდენიმე თვეში... რამდენიმე კასკადი ცენტრიფუგები ტრიალებენ და წარმოქმნიან გამდიდრებულ ურანს".
მან დასძინა, რომ ირანს ჯერ კიდევ ჰქონდა "ინდუსტრიული და ტექნოლოგიური შესაძლებლობები... ასე რომ, თუ მათ სურთ, კვლავ შეძლებენ ამის დაწყებას."
IAEA არ არის პირველი ორგანო, რომელმაც ვარაუდობს, რომ ირანის ბირთვული შესაძლებლობები შეიძლება გაგრძელდეს - ამ კვირის დასაწყისში პენტაგონის დაზვერვის შეფასებამ დაადგინა, რომ აშშ-ს დარტყმებმა პროგრამა მხოლოდ რამდენიმე თვით შეაფერხა.
ტრამპმა გაბრაზებულმა განაცხადა, რომ ირანის ბირთვული ობიექტები "სრულიად განადგურდა" და დაადანაშაულა მედია "ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული სამხედრო დარტყმის" დაკნინების მცდელობაში".
ჯერჯერობით, ირანი და ისრაელი შეთანხმდნენ ცეცხლის შეწყვეტაზე.
მაგრამ ტრამპმა თქვა, რომ "აბსოლუტურად" განიხილავდა ირანის ხელახლა დაბომბვას, თუ დაზვერვა დაადგენს, რომ მას შეუძლია ურანის გამდიდრება შემაშფოთებელ დონემდე.
მეორეს მხრივ, ირანმა ურთიერთგამომრიცხავი გზავნილები გაგზავნა იმის შესახებ, თუ რა ზიანი იყო მიყენებული.
ხუთშაბათს გამოსვლაში ირანის უზენაესმა ლიდერმა აიათოლა ალი ხამენეიმ თქვა, რომ დარტყმებმა ვერაფერი მნიშვნელოვანი ვერ მიაღწია. თუმცა, მისმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა აბას არაღმიმ განაცხადა, რომ "ზედმეტი და სერიოზული" ზიანი იყო მიყენებული.
ირანის უკვე დაძაბული ურთიერთობა IAEA-სთან კიდევ უფრო დაიძაბა ოთხშაბათს, როდესაც მისმა პარლამენტმა IAEA-სთან თანამშრომლობის შეჩერებაზე გადაიტანა, ატომური დამკვირვებელი ისრაელისა და აშშ-ს მხარეს ადანაშაულებდა.
ორი ქვეყანა თავს დაესხა ირანს მას შემდეგ, რაც გაეროს ორგანომ გასულ თვეს პირველად დაადგინა, რომ თეირანი არღვევდა გაუვრცელებლობის ვალდებულებებს 20 წლის განმავლობაში.
ირანი ამტკიცებს, რომ მისი ბირთვული პროგრამა მშვიდობიანია და მხოლოდ სამოქალაქო გამოყენებისთვისაა.
მიუხედავად იმისა, რომ ირანი უარს ამბობს მის ორგანიზაციასთან მუშაობაზე, გროსიმ თქვა, რომ იმედოვნებდა, რომ მაინც შეძლებდა თეირანთან მოლაპარაკებებს.
"მე უნდა დავჯდე ირანთან და შევხედო ამას, რადგან, საბოლოო ჯამში, ამ სამხედრო დარტყმების შემდეგ, მას უნდა ჰქონდეს გრძელვადიანი გამოსავალი, რომელიც არ შეიძლება იყოს, მაგრამ დიპლომატიური", - თქვა მან.
2015 წლის ბირთვული შეთანხმების ფარგლებში მსოფლიო ძალებთან, ირანს არ ჰქონდა უფლება გაეზარდა ურანის გამდიდრება 3,67%-ზე მეტ სისუფთავეზე - დონე, რომელიც საჭიროა კომერციული ბირთვული ელექტროსადგურებისთვის საწვავისთვის - და მას არ ჰქონდა უფლება განეხორციელებინა რაიმე გამდიდრება ფორდოში 15 წლის განმავლობაში.
თუმცა, ტრამპმა დატოვა შეთანხმება მისი პირველი ვადის დროს 2018 წელს და თქვა, რომ ის ძალიან ცოტას აკეთებდა ბომბის გზაზე. მან აღადგინა აშშ-ს სანქციები.
ირანმა უპასუხა სულ უფრო მეტად არღვევდა შეზღუდვებს - განსაკუთრებით მათ, რომლებიც ეხება გამდიდრებას. მან განაახლა გამდიდრება ფორდოში 2021 წელს და დააგროვა საკმარისი 60%-ით გამდიდრებული ურანი, რათა პოტენციურად გაეკეთებინა ცხრა ბირთვული ბომბი, IAEA-ს თქმით.
