რუსეთი ცდილობს გააკონტროლოს ქვეყნის ფართო უკანონო ბაზარი გაჟონილი პირადი მონაცემებისთვის, ჩრდილოვანი ეკოსისტემა, რომელსაც დიდი ხანია იყენებენ საგამოძიებო ჟურნალისტები, პოლიცია და კრიმინალური ჯგუფები.
ათ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, რუსეთის ეგრეთ წოდებული პრობივი ბაზარი - ტერმინი, რომელიც მომდინარეობს ზმნიდან "გასხვლა" ან "საძიებო ზოლში ჩასმა" - ფუნქციონირებდა როგორც პარალელური საინფორმაციო ეკონომიკა, რომელიც აგებულია კორუმპირებული ოფიციალური პირების, საგზაო პოლიციის, ბანკის თანამშრომლებისა და დაბალი რანგის უსაფრთხოების პერსონალის ქსელზე, რომლებიც მზად არიან გაყიდონ წვდომა შეზღუდულ სამთავრობო ან კორპორატიულ მონაცემთა ბაზებზე.
მიუხედავად იმისა, რომ გაჟონილი მონაცემთა ბაზები ყველგან არსებობს, პრობივის მასშტაბი და რუტინული გამოყენება ცალსახად რუსულია. ის წარმოიშვა ქვეყნის ღრმად კორუმპირებული სახელმწიფო ინფრასტრუქტურისგან და გახდა შეუცვლელი როგორც მათთვის, ვინც ცდილობს სისტემის ექსპლუატაციას, ასევე მათთვის, ვინც ცდილობს მის გამოვლენას.
მცირედი საფასურისთვის - ზოგჯერ მხოლოდ 10 დოლარად - მყიდველებს შეუძლიათ მიიღონ პასპორტის ნომრები, სახლის მისამართები, მოგზაურობის ისტორიები, მანქანების რეგისტრაცია და პოლიციის შიდა ჩანაწერები. ზედა დონეზე, შეიძლებოდა მთელი დოსიეების შეძენა ინდივიდებზე, მათ შორის ზარებისა და მოძრაობების მეტამონაცემები.
პრობივი, რომლის გამოყენებაც რჩება საკამათო რუს ჟურნალისტებს შორის, საფუძვლად დაედო გახმაურებულ გამოძიებებს, მათ შორის FSB სახელმწიფო უსაფრთხოების ერთეულის მიკვლევას, რომელიც მონაწილეობდა ალექსეი ნავალნის მოწამვლაში.
იგი ასევე ემსახურებოდა პოლიციასა და უსაფრთხოების სამსახურებს, რომლებიც რეგულარულად იყენებდნენ შავ ბაზარს აქტივისტების, ოპოზიციის ფიგურებისა და ნებისმიერის თვალყურის დევნებისთვის, ვინც სახელმწიფოს კეთილგანწყობას მიღმა აღმოჩნდა.
"ეს არის თანამედროვე რუსეთის ერთ-ერთი პარადოქსი: ერთის მხრივ, ეს სერვისები არალეგალურია და ეყრდნობა გაჟონილ მონაცემებს, ხოლო მეორეს მხრივ, ისინი ბევრად უფრო მოსახერხებელია ყოველდღიური პოლიციისთვის, ვიდრე ოფიციალური დეპარტამენტის მონაცემთა ბაზების სიმრავლე", - თქვა ანდრეი ზახაროვმა, საგამოძიებო ჟურნალისტმა, რომელმაც ცოტა ხნის წინ გამოაქვეყნა წიგნი პრობივის შესახებ.
მაგრამ როდესაც ომი უკრაინაში მეოთხე წელს შევიდა, კრემლმა დაიწყო იმის დანახვა, რომ პრობივი ნაკლებად იყო ტოლერანტული კომფორტი და უფრო მეტად საფრთხე.
ტელეფონის თაღლითობის სინდიკატები იყენებდნენ გაჟონილ მონაცემებს სამრეწველო მასშტაბით, ხოლო უკრაინის დაზვერვამ ისწავლა გამოეყენებინა ქვეყნის ფოროვანი საინფორმაციო ლანდშაფტი, რათა დაედგინა და მოეკლა სამხედრო ოფიციალური პირები რუსეთში.
გასულ წელს, თავის ყოველწლიურ სატელეფონო საუბარში ერთან, პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა თავად აღიარა, რომ ახლო მეგობარი გახდა ტელეფონის თაღლითობის მსხვერპლი.
ზახაროვის თქმით, ეს ინციდენტი იყო სიგნალი უსაფრთხოების სამსახურებისთვის, რომ დაეწყოთ პრობივის ბაზრის დახურვა. ბოლო წლის განმავლობაში, პუტინმა ხელი მოაწერა კანონებს, რომლებიც ამკაცრებენ ჯარიმებს მონაცემთა გაჟონვისთვის, აწესებენ 10 წლამდე პატიმრობას ასეთი ინფორმაციის წვდომაზე ან გავრცელებაზე.
უსაფრთხოების სამსახურებმა ასევე დაიწყეს აგრესიული ნადირობა პრობივის ოპერატორებზე, დააკავეს რამდენიმე ბროკერი და სამიზნე ინფრასტრუქტურა, რომელზეც ისინი ეყრდნობოდნენ. ყველაზე გახმაურებულ დაპატიმრებებს შორის იყო გუნდი, რომელიც იდგა Usersbox-ის უკან, ერთ-ერთი ყველაზე ფართოდ გამოყენებული და იაფი სერვისი.
მაგრამ კრემლის ომი პრობივის წინააღმდეგ, როგორც ჩანს, საპირისპირო ეფექტი ჰქონდა, თქვა ზახაროვმა. პრობივის მრავალი ოპერატორი და ბროკერი გადავიდა საზღვარგარეთ, სადაც ისინი ბევრად ნაკლებად შეზღუდულია უსაფრთხოების სამსახურებთან არაფორმალური გარიგებებით ან დაპატიმრების შიშით.
"სანამ ისინი ჯერ კიდევ მუშაობდნენ უსაფრთხოების სამსახურებთან, ან ორჯერ დაფიქრდებოდნენ რაღაც უკიდურესად მგრძნობიარეს გამოშვებამდე. ახლა ყველა მათი მუხრუჭი გამორთულია", - თქვა ზახაროვმა. "ისინი ათავისუფლებენ ერთ მგრძნობიარე გაჟონვას მეორეს."
მან მოიხსენია გასული წლის მასიური FSB მონაცემთა ბაზა, რომელიც ცნობილია როგორც Kordon-2023, რომელიც გაჟონა ინტერნეტში, რომელიც შეიცავდა 2014-2023 წლებში რუსეთის საზღვრების გადაკვეთის ადამიანების დეტალებს. ზახაროვმა მას დღემდე ყველაზე დიდ და მნიშვნელოვან გაჟონვად აღწერა.
ცნობილმა სერვისებმა, როგორიცაა Himera, რომელიც ცნობილი იყო ხელისუფლებასთან თანამშრომლობით, კურსი შეცვალეს: ჯგუფმა განაცხადა, რომ შეწყვიტა სამართალდამცავი ორგანოების წვდომა და გადაიტანა ყველა თავისი პერსონალი.
უკრაინელმა ჰაკერებმაც შეუერთდნენ. მას შემდეგ, რაც რუსეთმა სრულმასშტაბიანი შეჭრა დაიწყო, პროუკრაინელმა ჰაკერებმა და სხვა სადაზვერვო ჯგუფებმა არაერთხელ დაარღვიეს რუსეთის სახელმწიფო და კომერციული სისტემები, მოიპარეს მონაცემები და ღიად გამოაქვეყნეს - ხშირად უფასოდ და ძირითადად იდეოლოგიური მიზეზების გამო.
გასულ წელს, უკრაინის ჰაკერულმა ჯგუფმა KibOrg-მა ონლაინ გამოაქვეყნა მონაცემთა ბაზა, რომელიც ეკუთვნოდა Alfa Bank-ის კლიენტებს, რუსეთის უდიდესი კერძო კომერციული ბანკის.
გაჟონვა, სავარაუდოდ, შეიცავდა დაახლოებით 24 მილიონი ინდივიდისა და 13 მილიონზე მეტი ორგანიზაციის პერსონალურ მონაცემებს.
"ერთად აღებული," - თქვა ზახაროვმა, "არასოდეს ყოფილა ადვილი რუსული პირადი მონაცემების პოვნა ბაზარზე."
