საქართველოში, დაბა საირმეში მცხორვებთა ნაწილი  მესამე კვირაა აპროტესტებს საირმეს ტყის და ვანის მთების ალპური ზონის  ერთი ბიზნესმენისთვის გადაცემას  - სამონადირეო მეურნეობის სახით. კომპანიამ პასუხად განცხადება გაავრცელა , სადაც პროტესტზე მდგომი დგილობრვები კვლავ  ბრაკონიერობასა და თაღლითობაში დაადანაშაულა

„საირმეს რეკრეაციული ფერმა“ აცხადებს, რომ მისი პროექტი ბაღდათისა და ვანის მუნიციპალიტეტებში ტყის ეკოსისტემის შენარჩუნებასა და განვითარებას ისახავს მიზნად. თუმცა, ადგილობრივი მოსახლეობა და ექსპერტები ამ პროექტის განხორციელებასთან დაკავშირებით რამდენიმე მნიშვნელოვან საკითხს აყენებენ.

რა ხდება?

ამ კითხვას აქამდეც უპასუხა არაერთმა დამოუკიდებელმა მედიამ,. ერთ-ერთი ბოლო იყო ,,მთის ამბები” , რომელმაც თემაზე ჟურანლისტური გამოძიება მოამზადა.

გამოძიების თანახმად საირმის ტყისა და ვანის მთის ირგვლივ მიმდინარე მოვლენები საქართველოს რეგიონებში მზარდი ტენდენციის ნაწილი ხდება: სახელმწიფო, ხშირ შემთხვევაში მოქალაქეების ინფორმირების გარეშე, ათასობით ჰექტარ ტყეს, საძოვარს და ალპურ ზონას კერძო ინტერესებს უთმობს. საირმის შემთხვევაში, ლიცენზია 13,202 ჰექტარზე გაიცა — ნახევარ საუკუნეზე მეტი ვადით. მფლობელი, თემურ კოხოძე, ფლობს კურორტ "საირმეს" და ამჯერად სამონადირეო მეურნეობის მოწყობას გეგმავს, რაც ადგილობრივების აზრით, გადაადგილების, თაობათა მიწათმოქმედების და საცხოვრებელი გარემოს თავისუფლებას შეიზღუდავს.

ბრძოლა მიწისთვის განსაკუთრებით მკაფიოდ ჩანს გელა სოსელიას და ვეფხია მესხიას შემთხვევებში. ორივე მათგანი წლების მანძილზე ცხოვრობს იმ მიწაზე, რომელზეც სახელმწიფო ახლა თაღლითობას ედავება. პროკურატურა, სატყეო სააგენტოს მოთხოვნით, მათ მამაპაპისეულ მიწებს სატყეო ფონდში მიიჩნევს და მოტაცების მუხლით ასამართლებენ. აღსანიშნავია, რომ წარსულში თავად საჯარო რეესტრმა და ბაღდათის მერიის თანამშრომლებმა დაუდასტურეს მათ საკუთრების უფლება. მიუხედავად ამისა, სახელმწიფომ პოზიცია შეცვალა და სისხლის სამართლის საქმე აღძრა 15 მოქალაქის წინააღმდეგ, რაც დღესდღეობით თავისუფლების დაკარგვით ემუქრებათ.

პარადოქსულია, რომ ბიზნესმენი, რომელიც ამ მიწების მფლობელობას ცდილობს, სასამართლოში დავების პარალელურად პროკურატურის შუამავლობით მოქალაქეებს გარიგებას სთავაზობს: “დატოვეთ ეს ტერიტორია, აგიშენებთ სახლს ან გადაგიხდით”. თანხმობის არარსებობის შემთხვევაში კი სამართლებრივი ზეწოლა და საზოგადოებრივი ბრალდებები არ აყოვნებს.

სოციალური სარგებლის არგუმენტით კოხოძემ ასევე მოიპოვა კიდევ ერთი ლიცენზია — ამჯერად ვანის მთის 1400 ჰექტარ საძოვარზე, რომელიც რამდენიმე რაიონის ფერმერთა ერთადერთი შემოსავლის წყაროა. საინვესტიციო პირობებში საუბარია სათხილამურო ტრასების, სასტუმროების და დასასვენებელი ინფრასტრუქტურის მოწყობაზე, თუმცა გარემოსდამცველები აღნიშნავენ, რომ ალპური ზონა არ შეესაბამება ზამთრის კურორტისთვის საჭირო კლიმატურ პირობებს. გარემოს დაცვის ყოფილი მინისტრი ნინო ჩხობაძე პირდაპირ აცხადებს, რომ ამ ზონაში მსგავსი ტიპის პროექტის განხორციელება "პრაქტიკულად შეუძლებელია და საერთაშორისო ნორმების დარღვევას ნიშნავს."

თემურ კოხოძე აცხადებს, რომ “სამონადირეო მეურნეობა მხოლოდ ფორმალურია”, რადგან ტყის იჯარით აღება სხვანაირად შეუძლებელი იყო. ამით კი გამჟღავნდება სახელმწიფო ლიცენზირების სისტემის მთავარი პრობლემა — როცა ტყის რესურსების "გათამაშება" მონადირეთა კლუბების ლიცენზიებით იმართება, რეალურად კი კერძო მფლობელობაში მყოფი ბუნებრივი სივრცეების გაკონტროლებას ემსახურება.

მოსახლეობის პროტესტი გრძელდება. მათ მხარდამჭერებად მხოლოდ კრიტიკული მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები რჩებიან. სამწუხაროდ, ეს არ არის მხოლოდ საირმის შემთხვევა — ეს სიმპტომურია იმ სისტემისა, სადაც სახელმწიფო და ბიზნესი ერთმანეთში იხლართება, ხოლო უბრალო ადამიანები საკუთარ მიწაზე თავს უსამართლოდ მოხვედრილ მსჯავრდებულებად გრძნობენ.

რა უპასუხა ჟურნალისტური გამოძიების შემდეგ დაწყებულ პროტესტს ბიზნესმენმა?

„საირმეს რეკრეაციული ფერმა“ აცხადებს, რომ მისი პროექტი ბაღდათისა და ვანის მუნიციპალიტეტებში ტყის ეკოსისტემის შენარჩუნებასა და განვითარებას ისახავს მიზნად. თუმცა, ადგილობრივი მოსახლეობა და ექსპერტები ამ პროექტის განხორციელებასთან დაკავშირებით რამდენიმე მნიშვნელოვან საკითხს აყენებენ

ვისთვის იქნება სასარგებლო?

კომპანიის განცხადებით, პროექტი მოიცავს 13,000 ჰექტარ ტერიტორიაზე სამონადირეო მეურნეობის მოწყობას, რაც, მათი თქმით, ხელს შეუწყობს ტურიზმის განვითარებას და ადგილობრივი ეკონომიკის გაძლიერებას. თუმცა, ადგილობრივები აღნიშნავენ, რომ ეს ტერიტორია ისტორიულად გამოიყენებოდა საძოვრებად , მეფუტკრეობისთვის და სხვა ადგილობრივი წარმოებისთვის და  მათთვის გაურკვეველია, როგორ აისახება ეს ცვლილებები მათ ყოველდღიურ ცხოვრებაზე და ეკონომიკურ მდგომარეობაზე. კომპანიის პასუხში არ არის საუბარი იამზე, უშუალოდ რა სარგებელს მოუტანს სამონადირეო მეურნეობა ადგილზე მაცხოვრებელ ადამიანებს, რა შეზღუდევბის ფასად.

კომპანია ამტკიცებს, რომ პროტესტანტი დგილობრივები აბინძურებენ მდინარეს არალეგალური ნაგებობებითა და ტუალეტებით. თუმცა, ადგილობრივები აღნიშნავენ, რომ თავად კომპანიის მფლობელს, ბატონ კოხოძეს, აქვს დიდი სასტუმრო კომპლექსი, რომლის კანალიზაცია პირდაპირ ჩაედინება მდინარეში.

როდესაც საუბარია სახელმწიფო ან საჯარო რესურსების — როგორიცაა ტყე, მთის საძოვრები, ან ტურისტული ზონები — კერძო კომპანიებზე გადაცემაზე, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ამ პროცესს თან ახლავს დიდი სასტუმრო კომპლექსების, სამონადირეო მეურნეობების ან ტურისტული ინფრასტრუქტურის მშენებლობა, სახელმწიფოს პასუხისმგებლობაა დააბალანსოს ეკონომიკური ინტერესები და ადგილობრივი საზოგადოების საჭიროებები.

ტრადიციული მეურნეობები და სასიცოცხლო სივრცე

საზოგადოების სარგებლის მთავარი საზომი არ უნდა იყოს მხოლოდ ინვესტიციის მოცულობა. ბევრ სოფელში:

• საძოვრები არის ერთადერთი ხელმისაწვდომი რესურსი, რომელზეც დამოკიდებულია ადგილობრივი მოსახლეობის მეურნეობა, რძის, ხორცის წარმოება და დღეღამური არსებობა.

• ტყის რესურსი იძლევა საშეშე მერქანს, საკვებსა და ბუნებრივ პროდუქტებს, რაც ადგილობრივებისთვის ეკონომიკური და კულტურული ცხოვრებისთვის აუცილებელი წვდომაა.

თუ ეს რესურსი წაერთმევათ ადამიანებს, რომლებსაც არ აქვთ ალტერნატიული შემოსავლის წყაროები, შეიძლება განვითარდეს:

• სიღარიბის გაღრმავება

• სოფლიდან გადინება

• ადგილობრივი საზოგადოების სოციალური დეგრადაცია

მცირე სასტუმროების და ეკოტურიზმის პოტენციალი

განსხვავებით მსხვილი სასტუმროებისგან:

• ადგილობრივი ოჯახების მიერ მართული მცირე სასტუმროები, საოჯახო სასტუმროები და კოტეჯები ხშირად უკეთესად ინტეგრირდებიან ბუნებრივ და კულტურულ გარემოში

• შემოსავალი ნაწილდება არა მხოლოდ ერთ კერძო კომპანიაზე, არამედ მთელ საზოგადოებაზე — გიდებზე, მეწარმეებზე, ხელოსნებზე, ფერმერებზე

• შემოსული მოგება რჩება თემში, რაც ხელს უწყობს მდგრად განვითარებას და ადგილობრივი ეკონომიკის განმტკიცებას

ამასთან:

• დიდი სასტუმროები ხშირად საჭიროებენ ინფრასტრუქტურის ხელახლა აშენებას, ბუნებრივი ლანდშაფტის შეცვლას, რაც ზიანს აყენებს გარემოს

• ტურისტული ნაკადები კონცენტრირდება ერთ კონკრეტულ ობიექტზე და არ ნაწილდება თემში

რა ითვლება ბრაკონიერობად?

კომპანია პროტესტის მონაწილეების ნაწილს ბრაკონიერობაში ადანაშაულებს, თუმცა საგამოძიებო ფილმმა დაადასტურა, რომ პროტესტანტს ბიზნესმენი არჩვის მოკვლას აბრალებდა და შინაური თხა აღმოჩნდა.

ამასთან უნდა გვახსოვდეს, რომ ადგილობრივ მოსახლეობას (მკვიდრ მოსახლეობას) აქვს უპირატესობა ნადირობის უფლებასთან დაკავშირებით, რაც არაერთ მიზეზს ეფუძნება — ეკოლოგიურ, სოციალურ, კულტურულ და სამართლებრივ ფაქტორებს.

მაგალითად: ჩრდილოეთ ქვეყნები (მაგ. ნორვეგია, შვედეთი, კანადა, ალასკა – აშშ):

მკვიდრ მოსახლეობას (მაგ. სამი, ინუიტები) ხშირად აქვთ სპეციალური ნებართვები ან გამონაკლისები ნადირობაზე კულტურული და ტრადიციული პრაქტიკის ფარგლებში — მაგალითად, რეინდირებზე ან ზღვის ძუძუმწოვრებზე ნადირობის უფლება.

არგუმენტები ადგილობრივთა უპირატესობისთვის:

• ტრადიციული ცოდნა: ადგილობრივებს აქვთ ბუნებასთან თანაცხოვრების გამოცდილება და იციან, როგორ შეინარჩუნონ ბალანსი ეკოსისტემაში.

• სოციალური მხარდაჭერა: ნადირობა ზოგ შემთხვევაში ადგილობრივი მოსახლეობის შემოსავლის ან საკვების ძირითადი წყაროა.

• კულტურული უფლება: ზოგიერთ ქვეყანაში კანონები იცავენ ტრადიციულ ცხოვრებას და კულტურულ თვითმყოფადობას.

მაგალითად დიდ ბრიტანეთში მელიებზე ნადირობა ძაღლებით (Fox Hunting with hounds) საუკუნეების მანძილზე ითვლებოდა არისტოკრატიულ სპორტად და ეროვნული ტრადიციის ნაწილად. მას არა მხოლოდ რეკრეაციული, არამედ სოციალური ელიტის გამოხატულებადაც აღიქვამდნენ.

⚖️ აკრძალვა და რეაქცია

• 2004 წელს ინგლისში და უელსში მიღებულ იქნა Hunting Act, რომელმაც აკრძალა ძაღლებით მელიებზე ნადირობა.

• აქტმა მხარი დაუჭირა ცხოველთა უფლებების დამცველების არგუმენტებს, რომლებიც ამბობდნენ, რომ ეს პრაქტიკა იყო სასტიკი და არაარადამიანური.

• თუმცა, მელიაზე ნადირობის ტრადიციული მხარდამჭერები ამტკიცებდნენ, რომ ეს:

o ისტორიულად ჩამოყალიბებული ბრიტანული კულტურის ნაწილია

o უზრუნველყოფს სოფლად დასაქმებას, მათ შორის ცხენის გამყოლი, უნიფორმების მწარმოებლები და სხვა მცირე ინდუსტრიები

o ითვლება პესტის კონტროლის (ზიანის შემცირების) ერთ-ერთ გზად

🧾 მემკვიდრეობის და ტრადიციის არგუმენტი

მონადირეებმა და მათმა ასოციაციებმა (მაგალითად, Countryside Alliance) მრავალწლიანი კამპანია აწარმოეს კანონის წინააღმდეგ და გამოყენებდნენ სწორედ ტრადიციის დაცვის არგუმენტს, როგორც:

• კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ფორმას

• გლეხური ცხოვრების წესის სიმბოლოს

• განსხვავებული ცხოვრების წესის — ქალაქისა და სოფლად მცხოვრები ადამიანების — თანასწორობის დაცვის იარაღს

საქართველოს კანონები, მათ შორის ტყის რესურსების გამოყენების თაობაზე, იცნობს ადგილობრივთაა უპირატესობას და მათ უფლებას ყველა ეტაპზე იყონ ჩართული ტყის რესურსების გამოყენების გადაწყვეტილებებში.