გაეროს კოპ30 კლიმატის კონფერენცია ბრაზილიაში, ბელემში, არის კრიტიკული მოვლენა კლიმატის კრიზისთან ბრძოლაში. მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოსული მომლაპარაკებლებით, დიპლომატებით და ლიდერებით, სამიტი მიზნად ისახავს განიხილოს და განახორციელოს ეფექტური სტრატეგიები გლობალური დათბობის 1.5C-მდე შესაზღუდად პრეინდუსტრიულ დონესთან შედარებით. თუმცა, მსოფლიო ამჟამად 2.5C-ის დათბობისკენ მიდის და ბევრ ქვეყანას ჯერ კიდევ არ წარუდგენია ემისიების შემცირების გეგმები.
ბრაზილია, პრეზიდენტ ლუის ინასიო ლულა და სილვას ხელმძღვანელობით, მასპინძლობს კონფერენციას და გვთავაზობს "ტროპიკული ფონდები სამუდამოდ" ფონდს, 125 მილიარდი დოლარის ფონდს, რათა წაახალისოს მთავრობები და ადგილობრივი თემები, რომ ტყეები ხელუხლებლად დატოვონ. მიუხედავად გამოწვევებისა, როგორიცაა დიდი ბრიტანეთის გადაწყვეტილება არ შეიტანოს წვლილი და სხვა ქვეყნების მიერ იმაზე ნაკლების გაღება, ვიდრე მოსალოდნელი იყო, პროექტი მიზნად ისახავს იყოს მდგრადი განვითარების შუქურა.
აშშ-ს, პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ხელმძღვანელობით, ნაკლებად აქტიური იყო კლიმატის მოლაპარაკებებში, ტრამპმა კლიმატის კრიზისი "თაღლითობად" მოიხსენია და აშშ იყენებდა "ბულინგისა და დაშინების" ტაქტიკას საერთაშორისო საზღვაო ორგანიზაციის ბოლო შეხვედრებზე. ჩინეთს, სათბურის გაზების ყველაზე დიდ ემიტენტს, მოულოდნელი ენთუზიაზმი ჰქონდა კლიმატის მოლაპარაკებებში და დათანხმდა ემისიების შემცირებას 7%-დან 10%-მდე პიკიდან 2035 წლამდე, თუმცა ექსპერტები ამბობენ, რომ 30%-იანი შემცირება აუცილებელია.
ინდოეთს, პრემიერ-მინისტრ ნარენდრა მოდის ხელმძღვანელობით, იყო ღარიბი სამყაროს ვოკალური ჩემპიონი და აწუხებს, თუ როგორ უნდა დაითვალოს მისი წვლილი განვითარების ბანკებში. თუმცა, ინდოეთის ეკონომიკა სწრაფად მიჰყვება ჩინეთისას, განახლებადი ენერგია შეადგენს დამონტაჟებული სიმძლავრის თითქმის ნახევარს.
ევროპის კავშირს, რომელიც დიდი ხანია კლიმატის მოქმედების გლობალური ჩემპიონია, გაუჭირდა შეთანხმდნენ სათბურის გაზების ემისიების შემცირების მიზანზე, რაც აჩვენებს, თუ რამდენად შეარყია კლიმატის მოქმედების მემარჯვენე პოლიტიკურმა რეაქციამ ბლოკი. ევროკავშირის NDC გააკრიტიკა ზოგიერთმა მწვანე ჯგუფმა, როგორც ძალიან სუსტი.
პატარა კუნძულოვანი სახელმწიფოები თამაშობენ დიდ როლს კოპებში, მოქმედებენ როგორც მსოფლიოს მორალური სინდისი და ახსენებენ მდიდარ ქვეყნებს მათი ვალდებულებებისა და დიდი ემიტენტების პასუხისმგებლობის შესახებ. ისინი შეეცდებიან დააკისრონ ყველა ქვეყანას, დიდსა თუ პატარას, მდიდარსა თუ ღარიბს, კოლექტიურ ვალდებულებებსა და დაპირებებს.
მსოფლიოს ყველაზე ნაკლებად განვითარებულ ქვეყნებს ყველაზე მეტად უჭირთ ამ კოპზე, რადგან დელეგაციების უმეტესობა მცირეა და ცუდად დაფინანსებულია. მათ სურთ, რომ კლიმატის ფინანსები გადავიდეს გასული წლის ბუნდოვანი დაპირებებიდან მყარი დაფინანსების პროგრამის დასაწყისზე.
ყველაზე ცხელი წლების სამმაგი დარტყმა ემუქრება "შეუქცევად ზიანს", გააფრთხილა გაერომ, როდესაც მსოფლიოს ქვეყნები ემზადებიან ბრაზილიაში კოპ30 კლიმატის სამიტზე შესახვედრად. ეს წელი, სავარაუდოდ, იქნება მეორე ან მესამე ყველაზე ცხელი 176 წლის განმავლობაში, ჩანაწერებში, რომლებიც 176 წლამდეა. ეს ნიშნავს, რომ 2023, 2024 და 2025 იქნება ყველაზე ცხელი ჩანაწერები, რაც აჩვენებს, რომ მსოფლიო ახლა ღრმად არის კლიმატის კრიზისში.
გასული 11 წელი, 2015 წლამდე, ასევე იქნება რეკორდული 11 ყველაზე თბილი წელი. მეტეოროლოგიის მსოფლიო ორგანიზაციამ განაცხადა, რომ გლობალური დათბობის პარიზის შეთანხმების 1.5C-მდე შეზღუდვა ახლა პრაქტიკულად შეუძლებელია, რაც ეხმიანება გაეროს გენერალურ მდივანს, ანტონიუ გუტერეშს და გაეროს გარემოს დაცვის პროგრამას (Unep), რომლებმაც გასულ კვირას განაცხადეს, რომ სამიზნე მიუღწეველია.
ოქტომბერში მეტეოროლოგიის მსოფლიო ორგანიზაციამ განაცხადა, რომ ატმოსფეროში CO2-ის დონე რეკორდული რაოდენობით გაიზარდა 2024 წელს და მიაღწია ახალ მაქსიმუმს. მეცნიერები შეშფოთებულნი არიან, რომ გლობალური დათბობის შედეგად ბუნებრივი მიწისა და ოკეანის ნიჟარები, რომლებიც ჰაერიდან CO2-ს აშორებენ, სუსტდება, რამაც შეიძლება შექმნას მანკიერი წრე და ტემპერატურა კიდევ უფრო სწრაფად გაზარდოს.
მიუხედავად განახლებადი ენერგიისა და ელექტრომობილების მზარდი გამოყენებისა, მსოფლიოს ქვეყნები მკვეთრად ჩამორჩებიან საჭირო ქმედებებს წიაღისეული საწვავიდან ნახშირბადის ემისიების შესამცირებლად. Unep-ის მოხსენებამ განაცხადა, რომ აშშ-ს მომავალი გამოსვლა პარიზის შეთანხმებიდან გაზრდის გლობალურ დათბობას 0.1C-ით მომდევნო ათწლეულებში.
მეტეოროლოგიის მსოფლიო ორგანიზაციის მოხსენებამ განაცხადა, რომ ჰიდროლოგიური წელი, 2024 წლის ოქტომბრამდე, იყო ყველაზე დიდი დანაკარგი მყინვარის ყინულის ჩანაწერებში, რომელიც 1950 წლამდეა. წელს დაიკარგა 450 მილიარდი ტონა ყინული, რამაც გაზარდა ზღვის დონე.
კლიმატის კრიზისით გამოწვეული ექსტრემალური ამინდი უფრო ინტენსიური და ხშირი ხდება, რაც ადრეული გაფრთხილების სისტემებს უფრო სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანს ხდის, ვიდრე ოდესმე, რათა დაიცვან სიცოცხლე. მეტეოროლოგიის მსოფლიო ორგანიზაციამ განაცხადა, რომ ქვეყნების რაოდენობა, რომლებსაც აქვთ მრავალსაფეხურიანი ადრეული გაფრთხილების სისტემები, გაორმაგდა 2015 წლიდან, 56-დან 119-მდე 2024 წელს. თუმცა, ქვეყნების 40%-ს ჯერ კიდევ არ აქვს სისტემები, განაცხადა სააგენტომ და განაცხადა, რომ სასწრაფო ზომები იყო საჭირო გაეროს მიზნის მისაღწევად უნივერსალური დაფარვის შესახებ 2027 წლისთვის.
მსოფლიო ახლა ღრმად არის კლიმატის კრიზისში და კოპ30 კონფერენცია ბრაზილიაში არის კრიტიკული შესაძლებლობა ქვეყნებისთვის, რომ შეიკრიბონ და მიიღონ გადამწყვეტი ზომები გლობალური დათბობის 1.5C-მდე შესაზღუდად პრეინდუსტრიულ დონესთან შედარებით. გამოწვევებისა და წარუმატებლობის მიუხედავად, ჯერ კიდევ არსებობს იმედი, რომ მსოფლიო გაერთიანდება და განახორციელებს აუცილებელ ცვლილებებს ყველასთვის მდგრადი მომავლის უზრუნველსაყოფად.
