ახალი რუკებმა გამოავლინა საუკეთესო "გამარჯვება-გამარჯვების" შესაძლებლობები მთელს მსოფლიოში ტყეების აღსადგენად და კლიმატის კრიზისთან საბრძოლველად, ხალხისა და ველური ბუნების დაზიანების გარეშე.
ასეთი ადგილები მერყეობს აღმოსავლეთ შეერთებული შტატებიდან და დასავლეთ კანადიდან, ბრაზილიამდე და კოლუმბიამდე და მთელ ევროპაში, ჯამში 195 მილიონი ჰექტარი (482 მილიონი აკრი). თუ ხელახლა გაიზრდებოდა, ეს ამოიღებდა 2.2 მილიარდ ტონა ნახშირორჟანგს წელიწადში, დაახლოებით იმდენი, რამდენიც ევროკავშირის ყველა ქვეყანაში.
წინა რუკებმა შემოგვთავაზეს ბევრად უფრო დიდი ტერიტორიები, რომლებსაც აქვთ ხეების ხელახლა გაზრდის პოტენციალი, მაგრამ გააკრიტიკეს მნიშვნელოვანი ეკოსისტემების ჩართვის გამო, როგორიცაა სავანები და არ ითვალისწინებდნენ მილიონობით ადამიანის ზემოქმედებას, რომლებიც ცხოვრობენ ან ეყრდნობიან ტყეებს.
ახალი რუკების მიღმა მკვლევარებმა წინა ნამუშევარზე ააგეს, მაგრამ შეგნებულად კონსერვატიული მიდგომა გამოიყენეს, რათა გაენათებინათ ყველაზე მაღალი პოტენციალი და ყველაზე ნაკლები პრობლემა.
მათ ყურადღება გაამახვილეს მხოლოდ მკვრივ, დახურულ ტილოიან ტყეებზე და გამორიცხეს ტერიტორიები, რომლებმაც განიცადეს ბოლოდროინდელი ტყის ხანძრები. შედეგი იყო რუკა, რომელიც აჩვენებდა 195 მილიონი ჰექტარი ტყის აღდგენის შესაძლებლობას, მექსიკის ზომის ტერიტორიას, მაგრამ 90%-მდე მცირე, ვიდრე წინა რუკები. მათ მიაწოდეს დამატებითი ვარიანტები, რომლებიც, მაგალითად, თავიდან აიცილებენ სოციალურ კონფლიქტს ტყის ხალხებთან, რამაც შეამცირა CO2-ის პოტენციური ამოღება წელიწადში 1.5 მილიარდ ტონამდე.
ტყის აღდგენის შესაძლებლობის რუკები გადამწყვეტია, რადგან ხეების ხელახლა გაზრდა არის ყველაზე დიდი და იაფი ვარიანტი ატმოსფეროდან CO2-ის ამოსაღებად, მაგრამ ხეების ინიციატივებს სჭირდებათ ფოკუსირება ყველაზე შესაფერის ტერიტორიებზე, რათა მაქსიმალურად გაზარდონ მათი გავლენა.
"ტყის აღდგენა არ არის წიაღისეული საწვავის ემისიების შემცირების შემცვლელი, მაგრამ მაშინაც კი, თუ ხვალ შევამცირებთ ემისიებს, მაინც უნდა ამოვიღოთ ჭარბი CO2 ატმოსფეროდან", - თქვა დოქტორმა სუზან კუკ-პატონმა, The Nature Conservancy-ში (TNC) და ახალი კვლევის უფროსმა ავტორმა, რომელიც გამოქვეყნებულია ჟურნალ Nature Communications-ში. "ბევრმა, ბევრმა წელმა ევოლუციამ ჩაიარა ხეებზე, რომლებიც წყვეტენ CO2-ის ატმოსფეროსგან შეწოვას და მის ჩაკეტვას ნახშირბადის მარაგებში, ასე რომ, ის მზად არის მასშტაბირებისთვის."
"როგორც კლიმატის მიერ გამოწვეული კატასტროფების რაოდენობა იზრდება მთელ მსოფლიოში, სულ უფრო აშკარა ხდება, რომ ჩვენ არ შეგვიძლია დავკარგოთ დრო კარგად გააზრებულ, მაგრამ ბუნდოვნად გააზრებულ ჩარევებზე", - თქვა მან. "ჩვენ უნდა დავაჩქაროთ ჩვენი ფოკუსირება იმ ადგილებზე, რომლებსაც აქვთ უდიდესი სარგებელი ხალხისთვის და ბუნებისთვის და ყველაზე ნაკლები ნაკლოვანებები, ყველაზე მეტად სავარაუდოა, რომ იყოს მომგებიანი. ეს კვლევა დაეხმარება ლიდერებს და ინვესტორებს ამის გაკეთებაში."
პროფესორმა საიმონ ლუისმა, ლონდონის საუნივერსიტეტო კოლეჯში და არა კვლევის გუნდის წევრი, თქვა: "არსებობს გლობალური ტყეების აღდგენის პოტენციალის რამდენიმე კარგად ცნობილი კვლევა, რომლებმაც გამოიწვიეს ველური რიცხვები. ეს ახალი კვლევა ჰიპერბოლის წამალია. ახალი ტყეები გლობალური დაბალი რისკის ადგილებში ყოველწლიურად ამოიღებს ადამიანების CO2-ის ემისიების დაახლოებით 5%-ს - მნიშვნელოვანი, მაგრამ არა ვერცხლის ტყვია."
მეცნიერებმა შექმნეს ვარიანტები თავიანთი 195მჰა საბაზისო რუკის მიღმა, რომელიც პრიორიტეტს ანიჭებდა სამ ფართო კრიტერიუმს: სოციალური კონფლიქტების თავიდან აცილებას, ბიომრავალფეროვნებისა და წყლის ხარისხის გაუმჯობესებას და იმ ადგილების ხაზგასმას, სადაც მთავრობებს უკვე ჰქონდათ ტყის აღდგენის მიზნები, რაც მოქმედებას უფრო პოლიტიკურად შესაძლებელს გახდის.
"ყოველთვის არის ღირებულებების ან მოტივაციის ნაკრები, რომელიც მიდის თქვენი რუკის წარმოების გზაზე და პასუხამდე, რომელსაც იღებთ", - თქვა კურტ ფესენსმაიერმა, ასევე TNC-ში და ახალი ანალიზის წამყვანმა ავტორმა. იმ ტერიტორიის ზომა, რომელიც აკმაყოფილებდა ყველა კრიტერიუმს, მცირე იყო - 15მჰა, ამიტომ მკვლევარები იმედოვნებენ, რომ მთავრობები და არასამთავრობო ორგანიზაციები გამოიყენებენ თავიანთ ინტერაქტიულ რუკებს, რათა ხაზი გაუსვან ყველაზე შესაფერის გადაწყვეტილებებს საკუთარ ქვეყნებში.
სოციალური კონფლიქტების ფოკუსირება გადამწყვეტი იყო, რადგან თითქმის 100 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს 195მჰა-ს ტერიტორიაზე. "წინა კვლევებმა ხშირად ვერ მოაგვარეს, თუ როგორ შეიძლებოდა ტყის აღდგენა უარყოფითად აისახოს ადამიანის კეთილდღეობაზე, განსაკუთრებით ღარიბი ადამიანებისთვის, რომლებიც ცხოვრობენ შორეულ სოფლად, რომლებიც ხშირად მიზნად ისახავს ტყის აღდგენას", - ამბობს დოქტორი ფორესტ ფლეიშმანი, მინესოტას უნივერსიტეტში და კვლევის თანაავტორი.
"ამ ნეგატიურ ეფექტებს უფრო მეტად განიცდიან ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ უსაფრთხო მიწის უფლებები, არიან ძალიან დამოკიდებულნი ბუნებრივ რესურსებზე საკვებისა და საწვავისთვის და ცხოვრობენ იმ ქვეყნებში, სადაც პოლიტიკური უფლებები არ არის დაცული", - თქვა მან.
ასეთი ტერიტორიების რუკიდან ამოღებამ ტყის აღდგენის შესაძლებლობა დაახლოებით მესამედით შეამცირა, მაგრამ დარჩენილი მიწა მაინც ამოიღებდა წელიწადში დაახლოებით 1,5 მილიარდ ტონა CO2-ს. ეს რეგიონები განსაკუთრებით ორიენტირებული იყო აშშ-ში, კანადაში, ევროპასა და ავსტრალიაში, ასევე ბრაზილიაში, რომელიც მასპინძლობს გაეროს კოპ30 კლიმატის სამიტს ნოემბერში.
ლუისმა თქვა, რომ ახალი კვლევის მიდგომას აზრი ჰქონდა: "ვის სურს დაინახოს ბუნებრივი სავანები, როგორიცაა სერენგეტი, დაფარული ხეებით და არა ლომებით, სპილოებით და სხვა ველური ბუნებით? და ხეების დარგვა იმ ადგილებში, რომლებიც იწვის, არ შეინახავს ნახშირბადს გრძელვადიან პერსპექტივაში და ამიტომ, რა თქმა უნდა, ასეთი ტერიტორიები უნდა გამოირიცხოს."
თუმცა, მან დასძინა: "ყველაზე კონსერვატიული რუკა გამორიცხავს ტყის აღდგენის პოტენციალს აფრიკისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის თითქმის მთელ ტერიტორიაზე, მიწის უფლებების კონფლიქტის შიშის გამო. ეს რისკავს სიღარიბის შენარჩუნებას, თუ ინვესტიციები ბუნებაში თავს არიდებს ღარიბი ქვეყნების შეზღუდულ მმართველობას. უნდა იქნას გამოყენებული გეგმები, ინვესტირება ბუნებაში ადგილობრივი საარსებო წყაროს გასაუმჯობესებლად და ასევე ისარგებლოს კლიმატით და ბიომრავალფეროვნებით, რადგან ეს ხშირად ხელიხელჩაკიდებულები არიან."
